Afgedankte chipszakken, ketchupflessen en Tupperware-containers snellen over transportbanden bij een enorme hightech sorteerfabriek genaamd ‘Site Zero’, waarvan Zweden hoopt dat het een revolutie teweeg zal brengen in de plasticrecycling.
Infraroodlampen, lasers, camera's en zelfs kunstmatige intelligentie worden gebruikt om de stapels plastic afval te sorteren, legt Mattias Philipsson, CEO van Swedish Plastic Recycling, een non-profitorganisatie die eigendom is van de plasticindustrie, uit terwijl hij een rondleiding door de fabriek geeft.
De locatie, gelegen buiten de stad Motala, zo'n 200 kilometer ten zuidwesten van Stockholm, is sinds eind 124 in gebruik en wordt door de organisatie omschreven als 'de grootste en modernste faciliteit ter wereld voor plasticrecycling'.
De volledig geautomatiseerde fabriek kan 200,000 ton afval per jaar verwerken en kan twaalf verschillende soorten plastic isoleren, vergeleken met slechts vier in conventionele faciliteiten.
De exploitant hoopt dat de komende EU-wetgeving die nieuwe verpakkingen verplicht een bepaalde hoeveelheid gerecycled plastic te bevatten, een impuls zal geven aan de recyclingindustrie.
“We ontvangen alle ingezamelde plastic verpakkingen die mensen in Zweedse huishoudens hebben gesorteerd”, vertelde Philipsson ter plaatse aan AFP, eraan toevoegend dat ze “de capaciteit hebben om het equivalent van al het plastic afval in Zweden te verwerken.”
Duizenden plastic voorwerpen banen zich een weg door een ingewikkeld doolhof van verschillende machines die de voorwerpen identificeren en verdelen in verschillende categorieën, die ‘fracties’ worden genoemd.
Op een van de transportbanden wordt met infrarood licht de verpakking gescand terwijl deze voorbij zoeft, en een krachtige luchtstoot blaast de stukken in verschillende richtingen, afhankelijk van het soort plastic.
Ruimte voor verbetering
De installatie kan onder meer PVC en polystyreen sorteren, twee fracties die voorheen niet als zodanig konden worden hergebruikt in nieuwe producten.
“Het idee is om deel uit te maken van een circulaire economie en het gebruik van fossiele brandstoffen terug te dringen”, zegt Philipsson.
“Bij onze oude sorteerinstallatie werd uiteindelijk ruim 50 procent van de plastic verpakkingen verbrand omdat het niet gesorteerd kon worden. Nu is dat minder dan vijf procent”, voegt hij eraan toe.
Het Scandinavische land behoort niet tot de top van de klas als het gaat om plasticrecycling.
Volgens de Zweedse Environmental Protection Agency (EPA) werd in 2022 slechts 35 procent van het plastic afval gerecycled, onder het EU-gemiddelde van 40 procent.
De verbranding van plastic afval, dat wordt gebruikt om zowel warmte als elektriciteit te produceren, is volgens het agentschap verantwoordelijk voor ongeveer zeven procent van de Zweedse uitstoot van broeikasgassen.
“Zweden zijn goed in recycling in het algemeen – metalen, papier en glas – omdat we dit al heel lang doen en een industrie hebben die bijvoorbeeld papier wil”, vertelde EPA-expert Asa Stenmarck aan AFP.
Maar “als het om kunststoffen gaat, zijn we niet zo goed”, voegde ze eraan toe.
“Veel wordt niet eens gesorteerd, dat is een groot probleem en dat geldt zowel voor huishoudens als bedrijven. We moeten dus echt aan de sortering gaan werken.”
Er komt nog meer afval
Gerecycled plastic heeft nog steeds moeite om op grote schaal te worden toegepast, omdat het gemiddeld 35 procent duurder is dan nieuw geproduceerd plastic.
Stenmarck merkte op dat sommige door Site Zero gesorteerde fracties nog steeds ongebruikelijk zijn op de recyclingmarkt.
"Dus in zekere zin is het een beetje moedig, aangezien er waarschijnlijk nog geen klanten zijn", legde ze uit.
Stenmarck zei dat wetgeving een manier is om de adoptie ervan te versnellen, en merkte op dat dit in Europa aan de gang is met de nieuwe verpakkings- en verpakkingsafvalverordening (PPWR).
De 27 EU-lidstaten zijn op 4 maart overeengekomen dat plastic verpakkingen in 10 tussen de 35 en 2030 procent gerecycled materiaal moeten bevatten, afhankelijk van of het voor voedsel wordt gebruikt.
“Het zal een welkome game-changer voor de markt zijn”, vertelde Philipsson aan AFP, eraan toevoegend dat “de enige manier om dat te bereiken is door efficiënt sorteren.”
Toch verwacht de OESO dat de hoeveelheid plastic verpakkingen tegen 2060 zal verdrievoudigen.
Sommige milieuactivisten beweren dat meer recycling het kernprobleem niet aanpakt.
“We hebben het gevoel dat dit gepraat over een verbetering van de technische prestaties het idee versterkt dat we door kunnen gaan met het maken van plastic, dat er niets is om ons zorgen over te maken”, zegt Henri Bourgeois-Costa, expert op het gebied van plasticafval bij de Tara Ocean Foundation. , vertelde AFP.
“De uitdaging met deze kunststoffen is niet om ze beter te sorteren, maar om ze beter te recyclen… De uitdaging is om ze te vervangen en te elimineren”, voegde hij eraan toe.
Andere projecten op basis van het Site Zero-model worden elders in Europa ontworpen, waarvan twee in Duitsland en één in Noorwegen.